Kur’an Tefsirinde Sapma ve Nedenleri
”Hararetin rehaveti artırdığı şu yaz günlerinde kitap tavsiyesi de nereden çıktı?” demezsiniz umarım. Okumak isteyen mutlaka zamanını ve ortamını bulur, okur. Okumak istemeyen de, ömrünün yanına bir ömür daha katsanız yine okumaz. Öyle değil mi ama; hastalığını bilmeyen n’etsin şifayı?

Kur’an Tefsirinde Sapma ve Nedenleri, adından da anlaşılacağı gibi tefsir tarihimize ilişkin eleştirel bir çalışma. Değerli ilim adamı ve dostum Yrd. Doç. Dr. Abdülcelil Candan’ın kaleme aldığı kitap “Tefsire Sokulan Bid’at Hurafe ve Tahrifat” alt başlığını taşıyor.

Aslında kitabın ana alt başlığı, içeriğini ele veriyor. Tefsir alanında yapılan çalışmaların sınırlılığı dikkate alınırsa, bu tür çalışmaların ilim ve düşünce hayatımıza katkısı daha iyi anlaşılacaktır. Hele bu tür çalışmalar, tüm İslâmi kurum ve kuruluşların birinci tehdit kapsamına alınarak acımasız bir savaşın hedefi kılındığı 28 Şubat Süreci’nin kundakladığı bir zaman ve mekânda yapılıyorsa, daha bir anlam kazanacaktır.

İlahiyat Fakültelerinin Tefsir Kürsülerine bakın, ne dediğimi anlarsınız. Türkiye’deki üç sene öncesinin ilahiyat kontenjanlarıyla bu yılın kontenjanlarını karşılaştırın, işte o zaman, asıl demek istediğim şeyi diyecek kelime bulamadığımı da anlarsınız.

Daha dün, akademide tefsir usulü derslerine devam etmiş olan cins kafa bir öğrencim geldi ve “Hocam, lisansüstü ihtisas alanı için görüşünüzü almaya geldim” dedi. “Sen ne düşünüyorsun?” dedim. “Dinler Tarihini” dedi. “Niçin tefsir alanında ihtisas yapmayı düşünmüyorsun?” diye sordum, “İlahiyatta umutlarımı söndürdüler. Tefsir kürsüsünün varlığıyla yokluğu bir. Sadece hoca sorunu yok, aynı zamanda ahlak sorunu da var; içimden gelmiyor” dedi.

İçim burkuldu. Dedim ki: “Bak, öncelikle Dinler Tarihi alanı, mevcut eğitim şemasında ‘İslâmi ilimler’ alanına değil, ‘seküler’ alana düşer. Hem, ‘tefsir kürsüsünün ihmal edilmiş’ olduğunu söylüyorsunuz. Bunun nedeni, belki, sizden öncekilerin de sizin gibi düşünmüş olmalarıdır. Bari siz böyle düşünmeyin ve sizden sonra gelecek olanların vebali omuzlarınıza binmesin. Tefsir alanı mutlaka, sizin gibi gelecek vaadeden arkadaşlarca doldurulmalı” dedim, ikna oldu; bu yıl dil sorununu halletmek için yurtdışına gitmesini tavsiye ederek noktaladım.

İmdi, bu ortamda piyasaya ele yüze gelir çalışmalar sunmanın zorluğunu ilim taliplileri takdir ederler. Abdülcelil Bey’in çalışması da işte “kıtlıkta verilen sokum” hükmünde bir çalışma. Bu çalışmaları yapan insanların tek tesellileri var, yaptıkları çalışmaların gün yüzüne çıkıp ilim ehlinin istifadesine sunulması. Bundan gerisi ise okura kalıyor: Alıp okumak ve yararlanmak. (Denge Yayınlarından çıkan kitaba ulaşmak için: Tel: 0212/524 75 24-Faks: 0212/6310615)

Dergiler Mekteptir

Kitapla başladığım bu yazımda, her türlü olumsuz ve caydırıcı unsurlara göğüs gererek çıkmayı sürdüren birkaç dergiyi de söz konusu etmek istiyorum.

Mutlaka okurlarımın arasından o günleri hatırlayan birçok kişi çıkacaktır: Bir sayalım demiştik de, 80’lerin ortalarında tam 50’yi aşkın irili ufaklı İslâmi derginin çıkıyor olduğunu hayretle tesbit etmiştik. O zamanlar bendeniz de tüm yazılı ürünlerimi işte o 50’yi aşkın dergiden birinde, ama belki de onların birçoğuna analık yapan ve dergicilik tarihimizde unutulmayacak bir iz bırakarak, bugünkü birçok kalemi ilk defa keşfeden bir dergide sergiliyordum: Aylık Dergi.

Hani, bir ezginin nakaratı var ya: “Bir avuçtuk biz göklere sığmayan”; tıpkı öyleydik. Yaşar (Kaplan) Ağabeyin tırnaklarıyla kazıyarak çıkarmayı sürdürdüğü Aylık Dergi’nin sadece yazarı değil, yeri geldiğinde hepimiz her şeyiydik. Yaşar Ağabey 163 mağduru olarak Bursa Cezaevi’ne girdiğinde, Aylık Dergi mektebi kapanmasın diye, Arif Dülger, Orhan Kuyu, Metin Demirci, Cengiz Kalkan ve bendeniz nasıl çırpınmış ve başarmıştık. Hele sevgili Arif ve Cengiz’in o bitme tükenme bilmez çabalarını nasıl unuturum? Daha sonra, liseden yeni mezun olmuş iki taze kan/can gelmiş, sancağı teslim almışlardı: Ömer Çelik ve İrfan Can.

Günümüzde esas duruşunu bozmadan, ilkesizleşen ve omurgasızlaşan bir sürü eski tüfeğe inat dimdik ayakta durmanın savaşını veren Haksöz dergisinin son sayısında Hamza Türkmen’in Aylık Dergi’yi işleyen satırlarına göz atınca işte yıllar öncesinin yukarıdaki hatıraları canlandı gözümde.

Haksöz’ün bana ulaşan Temmuz sayısı 112. sayıydı. Dile kolay. Bir kavgayı bunca ısrarlı ve istikrarlı bugünlere kadar getiren bu insanların, sırf bu sebatlarından dolayı, hepimizden bir teşekkür alacağı var. Dergi bu sayısında Sistem ve Emekçilerin Değişmeyen Yazgısı başlığını kapağa çıkarmış. Ayrıca derginin kendine has çizgisini oluşturan bir bakış açısıyla siyasi ve sosyal gündemi ele alan yazılar da var. Haksöz, kendisine ödenen bedeli fazlasıyla geri veren bir dergi olma özelliğini hâlâ koruyor. (Temin adresi: Fevzi Paşa Cad. 115/2 Fatih/İst. Tel: 0212/5241028

Haksöz’ün İstanbul menşeli dergiler arasındaki yeri neyse, Fecre Doğru dergisinin de Ankara menşeli dergiler arasındaki yeri odur. Derginin her şeyi Osman Kayaer, bir nükleer enerji deposu gibi, yılmaz bir aşkla Fecre Doğru’yu çıkarmayı sürdürüyor. Meraklısının ilgisini çekeceğini bildiğim için son sayısının kapak konusunu da burada vermek istiyorum: Gazali Dosyası. Haziran sayısının dosyası da bir bu kadar ilginçti: İnsan iradesiyle tamamlanan kozmik alan: Kader. (İsteme adresi: Rüzgârlı Cad. Rüzgârlı İşhanı: 2/5 Ulus/Ankara, Tel: 0312/3100860)

Yazanlar ve yayınlayanlar kendilerine düşeni yapıyorlar, o halde biz de yazılan ve yayınlananlara iltifatımızı esirgemeyelim. Şairin şu dizelerini hiç unutmayalım:

Marifetler iltifata tabidir

Müşterisiz meta’ zayidir

( 17 Temmuz 2000 )